Ostra walka ideologiczna na terenie biologii rozdzieliła biologów na dwa wrogie obozy. Rozgorzała ona wokół zasadniczej kwestii: czy możliwe jest dziedziczenie cech, nabytych przez organizmy zwierzęce i roślinne w ciągu ich życia indywidualnego pod wpływem działania warunków otaczającego je środowiska.
Prawidłowe zrozumienie tej kwestii ma bardzo doniosłe znaczenie: z jednej strony — dla naukowego wyjaśnienia ewolucji świata organicznego, z drugiej zaś strony, bezpośrednio dla praktyki rolniczej. Różne ujęcia tej kwestii dają obraz różnych światopoglądów wśród biologów.
Weismanniści (mendeliści — morganowcy), stojąc na stanowisku reakcyjnej autogenezy, zaprzeczają, wbrew rzeczywistości, by istniała możliwość dziedziczenia cech nabytych. Koncepcja idealistów weismannistów skazuje człowieka na uchylanie czoła przed przyrodą, na bierność, na oczekiwanie szczęśliwych zbiegów okoliczności.
Natomiast biologowie – materialiści uznają dziedziczenie cech nabytych za podstawowe prawo biologii, a naukowość tej koncepcji udowadniają nieskończoną ilością bijących w oczy faktów. Przodująca biologia radziecka, opierając się na jedynie naukowym światopoglądzie, na dialektycznym materializmie, bada organizm w ciągu jego rozwoju, w jego łączności i wzajemnym oddziaływaniu z warunkami otaczającego go środowiska. Daje to możność dojścia do zasad dziedziczności i zdobycia umiejętności kierowania nią, zależnie od potrzeb praktyki.
Teoria miczurinowska podkreśla, że zmiana w dziedziczności zawsze odpowiada oddziaływaniu zmieniających się warunków życia organizmu i zawsze powodowana jest zmianami w rozwijającym się ciele organizmu. Te zmiany w organizmie przebiegają na płaszczyźnie przemiany (odchylenia od normy) typu asymilacji, typu przemiany materii. Zmieniając przemianę materii, zmieniając odżywianie się organizmu, możemy zmienić nie tylko ciało danego organizmu, lecz i właściwości jego dziedziczności.
Jednakże radzieccy biologowie-miczurinowcy przestrzegają przed upraszczaniem i wulgaryzacją tego bardzo skomplikowanego zjawiska przyrody.
Swego czasu August Weismann drogą specjalnych doświadczeń starał się obalić pogląd o możliwości dziedziczenia cech nabytych. Obcinał on ogony myszom w ciągu dwudziestu dwóch pokoleń, niemniej stale rodziły się osobniki ogoniaste. Te doświadczenia Weismanna wcale nie obalają zasady możliwości dziedziczenia cech nabytych. Charakteryzują one jedynie wulgarny, metafizyczny sposób podchodzenia tego reakcyjnego biologa do bardzo skomplikowanego problemu biologicznego.
Biologia materialistyczna udowadnia, że wszystkie właściwości organizmów są przez nie nabywane w ciągu procesu indywidualnego rozwoju, pod działaniem zmiennych warunków życiowych. Jednakże nie każda zmiana warunków życiowych może spowodować zmianę organizmu i nie każda taka zmiana będzie dziedziczna. Zmiana staje się dziedziczną jedynie drogą rozwoju. „Stopień przekazywania zmian — powiada Łysenko — będzie zależał od stopnia włączenia treści zmienionego odcinka ciała do ogólnego łańcucha procesu, prowadzącego do tworzenia produkujących komórek płciowych lub wegetatywnych“.
Utworzona historycznie dziedziczność organizmu bywa zazwyczaj bardzo konserwatywna i nie wolno nie doceniać tego faktu. Najbardziej nowoczesna biologia, stworzona przez wielkich przeobrazicieli przyrody, Iwana Miczurina i jego następcę Trofima Łysenkę, daje człowiekowi do ręki broń dla pokonania konserwatywności dziedziczności i otwiera drogę do kierowania naturą organizmu, do jej aktywnego przetwarzania, zależnie od zadań praktyki socjalistycznego rolnictwa i hodowli.
Miczurinowska nauka daje nam klucz do rozchwiewania dziedziczności, do przemieniania i ustalania świeżej dziedziczności w kierunku potrzebnym dla praktyki. Teoria Miczurina — Łysenki jest dalszym etapem w rozwoju materialistycznej biologii. Zwycięstwo tej teorii nad reakcyjnymi prądami w biologii zostało ostatecznie umocnione na historycznej sesji Ogólnoradzieckiej Akademii Nauk Rolniczych w sierpniu 1948 roku.
„Okazuje się, że przy wkroczeniu człowieka możliwe jest zmuszenie każdej formy, zarówno zwierząt jak i roślin, do przemian, i to w kierunku pożądanym przez człowieka. Przed człowiekiem otwiera się szerokie pole najbardziej pożytecznej dla niego pracy…“ — pisał Miczurin. W kraju radzieckim posiadamy ogromną armię miczurinowców, którzy już opanowali sposoby kierowania dziedzicznością, metody przemieniania dziedzicznych właściwości organizmów zwierzęcych i roślinnych i tworzenia nowych ras zwierząt i odmian roślin, zależnie od zadań gospodarczych.
UCZENI ROSYJSCY O DZIEDZICZENIU CECH NABYTYCH
Przytłaczająca większość biologów rosyjskich konsekwentnie szła po linii materialistycznej w swoich badaniach. Kierunek Miczurina — Łysenki stanowi końcowy etap w rozwoju i tradycji materialistycznych zasad biologii rosyjskiej, związanych z nazwiskami takich czołowych jej przedstawicieli, jak: I. Sjeczenow, I. Miecznikow, W. Kowalewski, A. Sjewiercow, K. Timiriazew, I. Pawłow i inni. W pracach naukowych tych wybitnych uczonych uznana została zasada łączności organizmu z warunkami jego bytu. Uczeni podzielali materialistyczny pogląd o dziedziczności cech, nabywanych przez organizmy pod działaniem zmieniających się warunków bytu, o łączności indywidualnego i historycznego rozwoju organizmu.