Różne

Jedna z najdziwniejszych instytucji w Europie

Stan polskiej plastyki międzywojennej, próby reformatorskie, a wreszcie głęboki żal z powodu przegranej walki na tym odcinku, charakteryzują dobitnie słowa J. Warchałowskiego (r. 1929):

„To, co dzisiaj w naszej dziedzinie posiadamy, co artyści w szlachetnym swym wysiłku od zarania bieżącego wieku stworzyli, są to dobra nieocenionej wprost wartości, są to przeorane dziedziny o wielkich rozległościach, bo obejmujące teorię sztuki stosowanej, ustaloną na niewzruszonych podstawach, świetne eksperymenty wykonanych w materiale przedmiotów, szeregi całkowitych domów i wnętrz o odrębnym, wysoce artystycznym charakterze, opracowane i wypróbowane metody nauczania… ale to wszystko jeszcze nie jest to, do czego dążymy. Jest sztuką, pedagogią, przygotowaniem kadr do roboty, nie jest jeszcze przemysłem w całym tego słowa znaczeniu, nie weszło w życie, nie weszło w krew i ciało naszego społeczeństwa“.

Na tym tle, na tle walki o nową polską kulturę plastyczną, wyrosło dzisiejsze Biuro Nadzoru Estetyki Produkcji, instytucja bez precedensu, nie tylko w Polsce przed wrześniowej, ale do niedawna również i w całej Europie.

Z chwilą powołania do życia Ministerstwa Kultury i Sztuki, z chwilą tworzenia w Polsce planu państwowego w tej dziedzinie, wysunięta została sprawa realizacji hasła uspołecznienia dorobku naszej kultury.

Jednym ze sposobów udostępnienia naszych dóbr kulturalnym szerokim masom, jest wiązanie sztuki z życiem gospodarczym. Proces ten, polegający na współpracy artystów — plastyków z przemysłem, rzemiosłem i rękodziełem, powstał w trosce o zaniedbaną dotychczas plastyczną formę przedmiotów codziennego użytku. Zrozumiano bowiem, iż praca artystów, dążących do podniesienia estetyki naszego najbliższego otoczenia, nadaje sztuce o wiele szersze podstawy i większe możliwości rozwoju przez oparcie o zainteresowania szerokich kręgów naszego społeczeństwa.

Dowodem chęci roztoczenia opieki państwa nad estetyką naszej wytwórczości, jest powstanie w roku 1946, w ramach Ministerstwa Kultury i Sztuki — Wydziału Wytwórczości — stworzonego przez artystkę – malarkę Wandę Telakowską — a rozbudowanego później (od stycznia 1947 r.) w Biuro Nadzoru Estetyki Produkcji.

Celem BNEP jest:

1. Ocenianie (ekspertyza) jakości estetycznej plastycznych form produkcji;

2. Dostarczenie wzorów i modeli do produkcji, oraz poradnictwo w dziedzinie estetyki wytwórczości;

3. Organizowanie dopływu odpowiednio przygo towanych plastyków do współdziałania z wytwórczością;

4.  Propagowanie współdziałania sztuki w zaspokajaniu bezpośrednich potrzeb życia gospodarczego:

5. Prace badawcze w kraju i zagranicą w zakresie powyżej wymienionych zadań.

Przygotowane przez BNEP modele i wzory do produkcji, gromadzone są we wzorcowni. Zawiera ona już ponad 10 000 przedmiotów, z takich dziedzin, jak: tkactwo, hafciarstwo, koronkarstwo, szkło, ceramika, meblarstwo, kowalstwo artystyczne i biżuteria, rzeźba kameralna, zabawkarstwo, galanteria ze skóry, z drzewa itp. Przyjmowane są one na podstawie orzeczeń Komisji Kwalifikacyjnych, z zasiadającymi w nich rzeczoznawcami spośród członków Związku Polskich Artystów Plastyków oraz Stowarzyszenia Architektów R.P. W ten sposób BNEP, przez stały dopływ inwencji i wiedzy fachowej plastyków, stara się uchylić niebezpieczeństwo zbiurokratyzowania swej pracy.

Doszkalanie plastyków w ośrodkach wytwórczych, następuje w pierwszym rzędzie przez umożliwienie artystom praktyki w fabrykach. Wynikiem tego jest już między innymi kolekcja nowego szkła, przygotowana przez zespół artystów, pracujących w hutach na Dolnym Śląsku.